Gần đây tôi mới đọc về cuộc tranh luận của các cựu chiến binh và một số nhà sử học về việc có nên dùng từ “nguỵ” trong các tài liệu lịch sử hay không. Thật ra, trong giới học thuật khoa học xã hội có câu “Văn sử triết bất phân”. Đánh giá Phải-trái-đúng-sai về một nhân vật, một sự kiện hoặc giai đoạn lịch sử thì cần phải giỏi triết học chứ không chỉ cần giỏi lịch sử. Nhiều giáo sư sử học chỉ giỏi tìm kiếm các sự kiện lịch sử nhưng không giỏi triết học cho nên đã có nhiều quan điểm sai lầm. Nhiều người trong xã hội do dốt kém hoặc me tây nên đòi bỏ cách gọi địch-ta trong các tài liệu lịch sử. Một số lãnh đạo cao cấp cũng lơ mơ về chuyện này.
Trong vụ này, các cựu chiến binh đã nói đúng. Tuy nhiên, các đại diện của giới cựu chiến binh thường là các đảng viên. Đôi khi cách lập luận của họ chưa đủ thuyết phục bởi họ không hiểu tư duy của những người ngoài đảng. Trong khi đó, chỉ tính những người từ 15 tuổi trở lên, VN có tới 92, 93% người ngoài đảng.
A. THÔNG LỆ QUỐC TẾ VÀ NGUYÊN TẮC CÓ ĐI CÓ LẠI
Tôi lấy ví dụ cuốn sách “Tường trình của một quân nhân” của tướng Westmoreland, tham mưu trưởng lục quân Mỹ giai đoạn 1968-1972. Trong cuốn này, ông ta chủ yếu phân tích việc Mỹ tham chiến ở VN thời kỳ 1955-1973. Westmoreland bàn về các chiến lược, chiến thuật tiêu diệt bộ đội VN, phá huỷ các làng mạc, thành phố, ép buộc người Việt phải từ bỏ ý định thống nhất đất nước. Ông ta gọi bộ đội, người dân Việt đánh đuổi quân Mỹ là kẻ thù, là địch, gọi VNCH là đồng minh, đối tác. Một ví dụ khác là các hồi ký của vợ chồng Clinton. Mặc dù vợ chồng Clinton đều là những nhân vật phản chiến, đã đóng góp tích cực để bình thường hoá quan hệ với VN. Tuy nhiên, trong hồi ký, họ cũng gọi bộ đội VN là quân địch và ca ngợi những người lính Mỹ hăng hái tiêu diệt bộ đội VN. Những người như John McCain được nước Mỹ phong làm anh hùng cũng vì chiến đấu chống lại bộ đội VN, chống lại nguyện ước thống nhất đất nước của người Việt.
Chính quyền Vichy của Pháp đầu hàng phát xít Đức, tiếp tay cho quân phát xít chống lại những người kháng chiến. Họ bị nhân dân và đa số giới sử gia Pháp lên án. Mặc dù ban đầu chính quyền Vichy có quyền lực lớn, nhưng sau khi phát xít Đức chiếm đóng hoàn toàn nước Pháp, quyền lực thực tế rơi vào tay người Đức, cho nên thực chất vẫn là một chính quyền bù nhìn.
Ngày nay, New York Times, CNN, Fox News...khi tường thuật các sự kiện trong chiến tranh Việt Nam vẫn gọi bộ đội VN và những người tham gia kháng chiến chống Mỹ là quân thù, chứ không gọi họ là "những người bạn" hay "các đồng chí Việt Nam" đâu. 
Theo nguyên tắc có đi có lại, tài liệu lịch sử VN cũng cần gọi quân Pháp, Mỹ, Nhật, Trung Quốc xâm lược, can thiệp quân sự vào VN là quân thù, là kẻ địch. Những kẻ tiếp tay cho các quân đội ngoại bang xâm lược, can thiệp quân sự vào nước mình thì gọi là nguỵ quân, nguỵ quyền. Đấy là cách gọi phù hợp với thông lệ quốc tế.
Sau khi chiến tranh kết thúc, hai quốc gia thù địch có thể trở thành bạn bè. Người Việt hai phe có thể hoà giải với nhau. Tuy nhiên, hoà giải không có nghĩa là xí xoá lịch sử. Các tài liệu lịch sử chính thống, các cuốn hồi ký về những sự kiện, nhân vật lịch sử sử dụng các thuật ngữ “quân địch”, “quân thù”, “nguỵ quân, nguỵ quyền” là bình thường và cần thiết. Văn chương, nghệ thuật, báo chí tường thuật lại các sự kiện lịch sử cũng vậy. Đấy là cách bàn luận lịch sử theo thông lệ quốc tế. Tất cả các quốc gia đều như vậy.
Việc ghi chép lịch sử như vậy nhằm giáo dục thế hệ tương lai phải luôn luôn cảnh gíác. “Gác lại quá khứ nhưng không có nghĩa là lãng quên quá khứ”. Điều đó còn góp phần ngăn các thế hệ tương lai không mắc phải những sai lầm của tiền bối: làm tay sai cho ngoại bang chống phá quốc gia.
Nhiều người thuộc thế hệ F0, F1 dính dáng đến các chế độ cũ và những người yếu kém về tư duy lịch sử có thể bất mãn. Tuy nhiên, theo thời gian, các thế hệ F0, F1 sẽ qua đi. Thế hệ F2, F3…sẽ dễ dàng chấp nhận thông lệ ghi chép lịch sử của thế giới. Thật ra, không có quốc gia nào có công dân đồng thuận tuyệt đối về các vấn đề lịch sử. Tuy nhiên, các nhà giáo và truyền thông chính thống bắt buộc phải giảng dạy, tuyên truyền lịch sử chính thống.
B. LƯƠNG TRI PHỔ QUÁT
Nhiều người biện bạch rằng lịch sử viết bởi người chiến thắng. Tuy nhiên, trong thế kỷ 20 ở VN, người chiến thắng cũng là người có chính nghĩa. Việc đánh đuổi quân xâm lược, loại bỏ sự can thiệp của ngoại bang là chính nghĩa đối với mọi dân tộc trên thế giới.
Lịch sử VN cũng có những khúc quanh sai lầm. Đấy là thời kỳ hơn 150 năm, Gia Long và hậu duệ nắm chính quyền, dẫn đến việc bôi bẩn, vùi dập Quang Trung, gọi ông là “nguỵ”. Tuy nhiên, sau khi nhà Nguyễn sụp đổ, từ 1954 trở đi Quang Trung lại trở lại đầy vinh quang, được ca ngợi ở cả hai miền Nam, Bắc, bất chấp thể chế chính trị. Đấy là vì thành tích chiến thắng ngoại xâm là thành tích đáng tự hào đối với mọi dân tộc trên thế giới. Trong khi đó, dần dần Gia Long trở về đúng vị trí của ông ta, sánh vai với những kẻ tiếp tay cho ngoại bang như Trần Ích Tắc, Lê Chiêu Thống.
Trên thực tế, giáo dục thời VNCH cũng nhắc đến chiến thắng Điện Biên Phủ. Đó là sự kiện quá lớn, muốn che dấu cũng không được. Tuy nhiên, họ chỉ giảng dạy cho học sinh rằng nhân dân VN đã đánh bại quân đội Pháp nhưng không nhắc đến vai trò lãnh đạo của đảng cộng sản. Thế nên nói rằng giáo dục thời đó trung thực thì không đúng. Việc chính quyền VNCH chấp nhận để người Mỹ chia đôi dân tộc cũng không xứng đáng với hai chữ “Dân tộc” trong khẩu hiệu “Nhân bản-Dân tộc-Khai phóng” mà họ tuyên truyền.
VNCH thua chủ yếu là vì họ không có chính nghĩa, không được lòng dân. Không chỉ riêng miền bắc, hàng triệu người miền nam cũng cảm thấy không chấp nhận việc Mỹ chia cắt đất nước, dựng lên một chính quyền bù nhìn, can thiệp quá nhiều vào công việc nội bộ của người Việt. Số bà mẹ VN anh hùng ở miền nam còn nhiều hơn cả miền bắc. Tính chung các cuộc kháng chiến, Quảng Nam là nơi có số liệt sĩ lớn nhất cả nước.
Một số kẻ hằn học nói rằng chế độ nào cũng sẽ đến lúc chấm dứt. Điều đó là đúng. Các triều đại Lý, Trần, Lê đã chấm dứt từ lâu. Ngày nay chúng ta không trở lại thời kỳ phong kiến, không chấp nhận chế độ vua chúa nữa. Nhưng chúng ta vẫn tri ân các vị vua có công chống giặc ngoại xâm và không lên án thể chế của họ. Bởi chúng ta hiểu thể chế ấy phù hợp với trình độ phát triển và bối cảnh xã hội lúc bấy giờ. Chế độ hiện nay không hoàn toàn là chế độ cộng sản bởi vì áp dụng kinh tế thị trường. Tất cả các quốc gia trên thế giới đều có sự pha trộn các loại chủ nghĩa, không có nước nào thuần tuý là tư bản hay cộng sản nữa. Tuy nhiên, dân chủ kiểu phương tây cũng không nhất thiết là đích đến của nhân loại. Sau khi Đông Âu sụp đổ, Fukuyama hớn hở viết cuốn “Điểm tận của lịch sử” dự đoán rằng dân chủ sẽ là tương lai của nhân loại. Nhưng sau khi chứng kiến sự phát triển của Trung Quốc, ông ta đã nhanh chóng hối hận, và sửa lại lý thuyết của mình. Ông cho rằng, loài người có thể tiến vào thời kỳ Hậu Con người, trong đó công nghệ can thiệp vào nhận thức của công dân khiến họ tuân thủ chính quyền mà không cần đến dân chủ. Ngoài ra, dù Fukuyama không nói đến, nhưng do sự tiến bộ quá nhanh của công nghệ, rất có thể chính quyền robot mới là dạng chính quyền phổ biến trong tương lai gần, nghĩa là không cần đến bầu cử dân chủ nữa.
C. HOÀ GIẢI VÀ NHÂN VĂN
Thật ra chỉ có một vài người đứng đầu các chính quyền bù nhìn phải chịu trách nhiệm chính về việc làm tay sai cho ngoại bang. Tất cả các công dân khác, kể cả đa số tướng lĩnh, sĩ quan không có quyền quyết định về đường lối chính trị của quốc gia. Họ kiếm sống, phấn đấu công danh sự nghiệp dưới các chế độ đó là hết sức bình thường, có thể thông cảm được.
Nhân văn không có nghĩa là tẩy xoá lịch sử. Nhân văn có nghĩa là cố gắng không kì thị những người đã làm việc cho chế độ cũ. Không để hậu duệ của họ phải chịu thiệt thòi so với những người khác trong xã hội.
No comments:
Post a Comment