Sunday, August 24, 2025

Sách giáo khoa ở Mỹ và Việt Nam

 Ở Mỹ, hiện nay có 41 bang thông qua Các Chuẩn Chương trình Giáo dục Chung (Common core curriculum standards). Chương trình Giáo dục Chung này bao gồm một số bộ sách giáo khoa được phê duyệt bởi Bộ giáo dục của 41 bang. Dĩ nhiên, bộ sách giáo khoa của mỗi bang vẫn khác nhau một chút do đặc thù về lịch sử, địa lý, và bộ máy hành chính của mỗi bang. Các bang còn lại phê duyệt các chương trình giáo dục riêng của bang, bao gồm các bộ sách giáo khoa, hoặc phê duyệt một phần Chương trình Giáo dục Chung.


Các trường phổ thông công lập không bắt buộc phải sử dụng các bộ sách giáo khoa được bang phê duyệt. Nhưng nếu họ sử dụng bộ sách khác thì sẽ không được bang tài trợ. Chính vì thế hầu hết các trường công ở Mỹ đều yêu cầu giáo viên sử dụng các bộ sách này. Giáo viên soạn bài giảng dựa trên các tài liệu được sách giáo khoa quy định, tuy nhiên cũng có thể tuỳ ý mở rộng thêm các tài liệu khác. 87% học sinh ở Mỹ học ở các trường công lập.

Các bang lấy tiền thuế của dân để tài trợ cho các trường công. Thế nên, không phải sách giáo khoa thích viết gì cũng được, mà phải được người dân ủng hộ. Một ví dụ, khoảng 63% người Mỹ theo đạo Thiên chúa cho nên tỷ lệ người ủng hộ Thuyết Sáng thế khá đông. Các nhóm phụ huynh đã nhiều lần đấu tranh để dạy Thuyết Sáng thế ở trong các môn Khoa học thay cho Thuyết Tiến hoá của Darwin. Một số khác thì muốn dạy cả hai. Hiện nay, chưa có bang nào thông qua việc dạy Thuyết Sáng thế trong các môn như Sinh Học, nhưng vẫn có thể được dạy trong các môn Giáo dục Công dân hay Triết học.

Ở VN, Bộ Giáo dục đã ban hành Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, cho phép nhiều bộ sách giáo khoa và định hướng mở. Ngoài các bài học trong sách giáo khoa, giáo viên cũng được quyền mở rộng hơn nhiều.

Tuy nhiên, sách giáo khoa là tài liệu chuẩn để đa số giáo viên dựa vào đó để xây dựng bài giảng, thế nên cũng cần thoả mãn nhu cầu của công chúng. Năm 2022, sau khi bị nhiều người phản đối, Bộ Giáo Dục đã thay đổi quy định môn Lịch sử từ môn học tự chọn trở thành môn học bắt buộc. Hiện giờ, cộng đồng đang tiếp tục đấu tranh để môn Lịch sử trở thành môn thi bắt buộc của kỳ thi Tốt nghiệp Phổ thông.

Bài thơ “Bắt nạt” đang bị rất nhiều người bao gồm cả giáo viên, phụ huynh học sinh, và những người khác chê bai. Bộ Giáo dục cũng nên xem xét loại bỏ bài này ra khỏi sách giáo khoa, bởi vì chẳng được lợi lộc gì khi duy trì bài đó.

Giống như Mỹ, Bộ giáo dục VN không quản lý nội dung các bộ sách giáo khoa ở các trường tư. Chừng nào chúng không vi phạm pháp luật và luân lý thì vẫn được chấp nhận.

PS: Một bạn nêu ví dụ, một giáo viên ở Úc yêu cầu học sinh làm bài tập ở nhà: Hãy viết công thức nầu ăn một món ăn kinh tởm. Bạn đó cho rằng nếu ở VN, bài tập này sẽ bị phụ huynh phản đối kịch liệt giống như phản đối bài thơ “Bắt nạt”. Thật ra, đây là sáng kiến riêng của một giáo viên để tạo hứng thú cho học sinh. Ở VN hiện nay các giáo viên cũng có rất nhiều sáng kiến, trong đó có nhiều trò rất quái dị để học sinh hứng thú học bài. Cần phân biệt bài học chính trong sách giáo khoa với các sáng kiến riêng. Bởi vì bài học trong sách giáo khoa thể hiện cả trình độ của ban soạn thảo lẫn mục tiêu mà nền giáo dục của quốc gia cần hướng đến. Trong khi đó, một sáng kiến cá nhân chỉ ảnh hưởng rất hẹp trong phạm vi lớp học đó thôi.

Thật lố bịch khi một bài thơ kiểu "đường phố" lại chen vai thích cánh với những áng "thiên cổ hùng văn" trong một cuốn sách giáo khoa.

https://en.wikipedia.org/wiki/Common_Core
https://www.understood.org/en/articles/common-core-state-standards-what-you-need-to-know
https://en.wikipedia.org/wiki/K-12_education_in_the_United_States
https://en.wikipedia.org/wiki/Creation_and_evolution_in_public_education_in_the_United_States
https://moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-bo.aspx?ItemID=5755

No comments:

Post a Comment