Cuốn sách “Châu Á Vận hành như thế nào” (How Asia works) của Studwell rất nổi tiếng. Ở VN, chắc chắn đã có nhiều người đọc, nhất là giới nghiên cứu kinh tế, chính sách, chính trị. Vậy mà lâu nay, không ai nói về quan điểm về cải cách ruộng đất (CCRD) trong cuốn này khiến cho rất nhiều người Việt hiểu sai về CCRD. Có nhóm nghiên cứu còn tuyên truyền rằng thành công của cải cách ruộng đất ở Nhật Bản là nhờ tướng McArthur của Mỹ và không hề nhắc tới CCRD ở các quốc gia Đông Bắc Á khác. Đấy là quan điểm me tây.
Tác giả Studwell giải thích sự khác
biệt dẫn đến thành công của các quốc gia Đông Bắc Á (Trung Quốc, Nhật, Hàn, Đài
Loan) so với Đông Nam Á (Philippines, Indonesia, Thái Lan, Malaisia) trong thời
kỳ bắt đầu phát triển là nhờ quyết liệt cải cách ruộng đất.
CCRD nghĩa là tước đoạt nhiều đất đai
của nhóm nhỏ điạ chủ để chia cho đa số người nghèo. Triết lý ấy chắc chắn trái
ngược với triết lý của chủ nghĩa tư bản vốn bảo vệ sở hữu tài sản. Studwell đã
giải thích rằng chính quyền Mỹ rất không thích CCRD và cho rằng đó là tư tưởng
của chủ nghĩa cộng sản. Trên thực tế, CCRD là chính sách đúng đắn, đặc biệt là
ở Đông Á, nơi mà chỉ 4-5% địa chủ sở hữu đa số ruộng đất.
Trong khi đó hầu hết nông dân rất
nghèo, không có đất canh tác.
Ở Trung Quốc, đảng cộng sản đã bắt
đầu tiến hành CCRD từ 1920 ở những vùng mà họ quản lý. Chính sách đó rất thành
công, nông dân nô nức đi theo đảng cho nên quân đội của Mao liên tiếp chiến
thắng và cuối cùng là đánh bại Tưởng Giới Thạch để giành quyền lãnh đạo Trung
Quốc. Chính nhờ thành công của Trung Quốc mà giới học giả, chính trị gia Mỹ đã
phải đem vấn đề CCRD ra bàn luận. Họ tranh cãi rất gay gắt rồi cuối cùng quyết
định thử nghiệm ở Nhật Bản, Hàn Quốc, và Trung Quốc (thời Tưởng nắm quyền,
1948). Đó là những nơi mà Mỹ có quyền thao túng chính sách.
Wolf Ladejinsky, một cố vấn kinh tế
người Mỹ, là người có công lớn nhất trong vận động thử nghiệm CCRD ở Đông Bắc
Á, chứ không phải McArthur. Ladejinsky là người Mỹ gốc Ukraina. Ông nói về CCRD
như thế này: “Tôi bắt đầu công việc này chủ yếu vì bài học học được từ kinh
nghiệm trước khi tôi rời khỏi Nga vào đầu năm 1921, ấy là những người cộng sản
có lẽ chẳng bao giờ có được quyền lực chính trị nếu họ không xử lý vấn đề ruộng
đất một cách cương quyết, bằng cách giao đất cho nông dân”. Trên thực tế,
Ladejinsky đã học hỏi kinh nghiệm CCRD từ Liên Xô.
Chính Ladejinsky và các cộng sự đã
thuyết phục McArthur triển khai CCRD ở Nhật Bản. Mỗi điền chủ ở Nhật chỉ được
phép giữ lại tối đa 3 héc ta đất. Số đất dư thừa sẽ do nhà nước quản lý và phân
chia lại cho nông dân không có đất. Khoảng 2 triệu gia đình ít nhiều đã bị mất
đất. Nhưng nhờ thế 4 triệu gia đình khác đã có đất nhờ chủ trương này. Nhật Bản
đã tiến hành CCRD hết sức thành công, góp phần quan trọng để xoá nghèo, và tạo
ra nguồn vốn giúp Nhật công nghiệp hoá.
Ở Trung Quốc, đến tận tháng 10/1948,
chính quyền Mỹ mới tài trợ cho Tưởng Giới Thạch thử nghiệm cải cách ruộng đất.
Chính sách đó được thực thi triệt để hơn ở Đài Loan sau khi Tưởng thua trận
phải chạy sang quốc đảo này.
Ở Hàn Quốc, tư lệnh Mỹ thời kỳ 1945
phản đối kịch liệt CCRD. Tuy nhiên, Triều Tiên tiến hành CCRD rất thành công.
Đa số người dân rất ủng hộ chính quyền. Chính vì vậy, sau khi kết thúc chiến
tranh Triều Tiên năm 1953, Hàn Quốc đã tiến hành CCRD và cũng khá thành công.
Ở VN, Ladejinsky cũng cố vấn cho Ngô
Đình Diệm CCRD. Nhưng ông này không thực hiện, thậm chí làm ngược lại. Việt
Minh đã CCRD, chia đất cho dân nghèo, nhưng Diệm thì tịch thu lại các đất đai
đó để trả lại cho các địa chủ. Đến năm 1958, Ngô Đình Diệm đã khôi phục được
kiểu sở hữu đất như thời trước chiến tranh, với 2% chủ đất sở hữu 45% đất đai
và khoảng một nửa số người cày không có ruộng. Chính vì vậy mà nông dân bất mãn
bỏ theo kháng chiến rất đông. Năm 1969 ông Nguyễn Văn Thiệu mới nghe lời các cố
vấn Mỹ thử nghiệm chính sách “Người cày có ruộng”. Chính quyền Mỹ ủng hộ và tài
trợ cho ông Thiệu thực hiện chương trình này. Sau này, nhiều Việt kiều ca ngợi
chính sách này của ông Thiệu. Nhưng thực chất đây là chính sách CCRD, học hỏi
từ triết lý của chủ nghĩa cộng sản. (Đoạn viết về VN là dựa trên wiki, Studwell
chỉ nhắc sơ qua về việc Mỹ cố vấn cho ông Thiệu CCRD năm 1969).
Cải cách ruộng đất ở Trung Quốc rất
tàn bạo bởi vì có đấu tố, hành hạ địa chủ. VN cũng mắc phải một số sai lầm như
vậy và đảng cũng đã thừa nhận. Tuy nhiên, nói chung CCRD vẫn là một chính sách
đúng đắn, để lại tác động tốt lâu dài đến nền kinh tế. Ở Nhật, Hàn, Đài, (và cả
Triều Tiên), CCRD chỉ bao gồm lấy đất của địa chủ chia cho đa số dân nghèo.
Không có đấu tố. Thế nên sau này chính quyền Mỹ cũng ủng hộ và tài trợ. Ở
Philippines, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, CCRD không triệt để cho nên kinh tế
không phát triển bằng Đông Bắc Á. Không những vậy, chính trị bất ổn vì nông dân
không có ruộng đất nên dễ nổi loạn.
No comments:
Post a Comment