Chống tham nhũng và lương ở khu vực công

Tôi không thích những thứ phi logic. Việc kêu gọi lãnh đạo khu vực công phải liêm chính, chấp nhận lương thấp, tận tuỵ làm việc là một thứ phi logic như vậy. Nhưng không thể lấy ngân sách nhà nước để trả lương cao cho họ. 

Hãy coi mỗi cơ quan Bộ/Ngành/UBND Tỉnh giống như một công ty. Các cơ quan như vậy đều quản lý nhiều đơn vị sự nghiệp có thu phí dịch vụ. Thu nhập của mỗi cấp lãnh đạo sẽ bao gồm mức Lương Cứng (khá thấp, lấy từ tiền ngân sách) và Thu nhập Bổ sung (lấy từ lợi nhuận của các đơn vị sự nghiệp có thu).

Hàng năm, mỗi Bộ/Ngành/UBND Tỉnh sẽ tự lập Bảng Đề xuất Thu nhập Bổ sung cho các cấp lãnh đạo thuộc sự quản lý của họ, từ cấp trưởng phòng cho đến bộ trưởng/chủ tịch UBND Tỉnh dựa trên lợi nhuận từ các đơn vị sự nghiệp đó. Đơn vị nào làm trực tiếp có thể có thu nhập cao hơn một chút. Điều này tương tự như các Bảng Lương của các công ty.

Các cơ quan đảng và các tổ chức chính trị-xã hội nhà nước gộp lại với nhau thành một hệ thống riêng. Thu nhập của lãnh đạo các cấp của hệ thống này lấy từ các đơn vị sự nghiệp có do hệ thống này quản lý.

Các Bảng Đề xuất này sẽ nộp để báo cáo với Bộ Nội vụ. Bộ Nội vụ thực tế chỉ đặt mức trần thu nhập cho các cấp lãnh đạo chứ không can thiệp. Ví dụ, thu nhập của Bộ trưởng/Chủ tịch Tỉnh không quá 300 triệu/tháng, Thứ trưởng/Phó chủ tịch không quá 250 triệu/tháng. Cục trưởng/Vụ trưởng/Giám đốc Sở-Ban-Ngành không quá 200 triệu/tháng, Cục phó/Vụ phó/Phó giám đốc Sở-Ban-Ngành không quá 150 triệu/tháng.

Cách làm như vậy cho phép minh bạch thu nhập của các cấp lãnh đạo và thu nhập đó không thấp. Thực tế, trước nay không làm như vậy thì nhiều đơn vị sự nghiệp vẫn phải lén lút hối lộ cho các cấp lãnh đạo, vừa tha hoá nhân cách của cả hai bên, vừa không quản lý được luồng tiền. Những lãnh đạo muốn đàng hoàng liêm khiết cũng khó sống vì thu nhập quá thấp.

 

KINH NGHIỆM CỦA SINGAPORE

Singapore lấy tiền ngân sách trả lương cho công chức. Nghe nói họ tính lương bằng mức trung bình của 10 doanh nghiệp hàng đầu của ngành ở mỗi cấp tương ứng. Nhưng như vậy quỹ lương của ngân sách quá lớn. Thực tế, trên thế giới chỉ mỗi Singapore làm được như vậy. Ở VN mà lấy tiền ngân sách trả lương rất cao cho lãnh đạo thì dân sẽ chửi chết vì đấy là tiền thuế của họ.

Singapore làm được như vậy có lẽ vì nước đó quá bé, chỉ có 5 triệu dân, bằng một thành phố trung bình ở VN. Lý Quang Diệu làm thủ tướng 31 năm, bản thân ông vừa liêm khiết vừa là lãnh đạo xuất sắc. Vì Sing rất bé, chỉ bằng một thành phố cho nên ông ấy giám sát được đến cấp quận, huyện, bộ ngành. VN có 63 tỉnh, không lẽ cần đến 63 ông Lý. Kiếm được 1 ông đã là rất khó. Giả dụ 1 tỉnh nào đó của VN cần phải lựa chọn giữa ông A liêm khiết nhưng lãnh đạo không giỏi (không quyết đoán, ít sáng tạo) và ông B không liêm khiết lắm nhưng là lãnh đạo giỏi. Bạn sẽ chọn ai? Tôi vẫn lựa chọn ông B, chấp nhận mất một ít tiền ngân sách nhưng phát triển tốt. Nhưng rõ ràng như vậy kế hoạch xây dựng hệ thống lương như Singapore sẽ phá sản.

Ở Sing, sau khi Lý Quang Diệu mãn nhiệm, hệ thống lương đã vào guồng tốt rồi thì vẫn vận hành được. Hơn nữa, vì nước bé nó nên vẫn vận hành tốt.